Aşınmaya Dayanıklı Çelikler Nelerdir?

Aşınmaya dayanıklı çelikler, yüksek sertlik, aşınma direnci ve darbe tokluğu sağlamak üzere özel olarak tasarlanmış bir çelik türüdür. Bu çelikler, yüksek karbon ve alaşım elementleri gibi kimyasal bileşenleri ile ısıl işlem süreçleri sayesinde yüzey sertliklerini 400-600 HBW kadar artırarak aşınmaya karşı direnç kazanır. Temel olarak kullanılan aşınmaya dayanıklı paslanmaz çelikler şunlardır:

AR400 / AR500: Aşınmaya karş ASTM standardına uygun bu çelikler, "Abrasion Resistant" (aşınma dirençli) anlamına gelir. AR400 (360-440 HBW), orta düzey aşınma gerektiren konveyör bantlarda; AR500 (470-540 HBW) ise daha yüksek dayanım gerektiren kaya kırma ekipmanlarında tercih edilir. Genel olarak şu çelikler aşınmaya karşı direnç özelliğine sahiptirler:

Dilllidur: Alman Dillinger firmasının ürünüdür. Dillidur 400 ve 500 gibi sınıfları bulunur. Gemi inşası, vinç kancaları ve ağır yük taşıyan platformlarda tercih edilir.

Durostat: Sürtünme, yıpranma ve aşınmaya karşı yüksek dayanım gösteren durostat çelikler, kolay kaynak yapılabilen, sıcak haddelemeden sonra özel formülasyonlarla üretilen bir türdür. Sertlik derecesi epey yüksek olan bu çelikler iş makinelerinden damper kasalarına pek çok alanda tercih edilir

Aşınmaya Dirençli Çeliklerin Avantajları

Aşınmaya dayanıklı metaller, standart çelik yapılarına göre %400’e kadar daha uzun süre dayanım gösterir. İnce ölçülerine rağmen yüksek aşınma muhafazası sağlayan söz konusu çelikler aynı zamanda hafiftir. Ekipmanın yük kapasitesini %10 ila %20 artıran bu çelikler kaynak ve kesme işlemlerini de optimize edip kolaylaştırır. Bu sayede tutarlı kalınlık, ideal düzlük ve hassas kesip bükme olanağı sayesinde her yönü eşit şekillendirme mümkün olur.

Durostat Çelik Türleri

Hardox Durastat 450 ve Hardox Durastat 500, SSAB tarafından üretilen, aşınma direnci yüksek çelik levhalardır. Her iki Hardox sac cinsi de ağır iş makineleri, madencilik, inşaat ve geri dönüşüm ekipmanları gibi zorlu ortamlarda kullanılmak üzere dizayne dilir. Temel özellikleri arasında yüksek sertlik, darbe dayanımı ve statik yüklere karşı direnç bulunur. DuraStat serisi, standart Hardox çeliklerinden farklı olarak hem aşınma direncini hem de statik yük taşıma kapasitesini birleştirir, bu da yapısal bileşenlerde daha uzun ömür sağlar. Her iki çelik de kaynaklanabilir ve işlenebilir olmasıyla endüstride tercih edilir.

Temel farkları, sertlik ve mekanik dayanım seviyeleridir. Hardox DuraStat 450, 450 HBW yani 450 brinell sertlik değeri sunarken, Durastat 500 500 HBW sertliğe sahiptir Yine Hardox Durastat 400 de 400 brinell sertlik değeriyle bilinir. Ancak sertlik arttıkça çeliğin darbe tokluğu azalır. Bu bakımdan söz konusu çelik yapısı, dinamik yüklerin daha fazla olduğu uygulamalarda avantajlı görülür. Mekanik özelliklerde ise DuraStat 500'ün akma dayanımı (~1400 MPa) ve çekme dayanımı (~1550 MPa), Durastat 450'e (~1200 MPa akma, ~1350 MPa çekme) kıyasla yüksektir. İlaveten Durastat 500 genellikle daha ince levha kalınlıklarında üretilir ve aşırı aşınma gerektiren kırıcılar veya konveyör bantlar gibi uygulamalarda kullanılır.

Kullanım alanları ve temel özellikleri açısından Durastat 450, orta düzeyde aşınma ve yüksek statik yüklerin bir arada bulunduğu damperli kamyon kasaları veya tarım ekipmanlarında tercih edilir. Durastat 500 ise daha agresif aşınma koşullarına (kum, taş, metal parçaları) maruz kalan geri dönüşüm kırıcıları veya maden yükleme ekipmanlarında kullanılır. Her iki çelik de koruyucu kaplama gerektirmez ve yüksek sıcaklıklarda bile performansını korur. Sedef Metal web sitesinde Durastat çeliklerden diğer aşınmaya dirençli çeliklere pek çok çelik plaka materyali bulabilirsiniz.